راسخون/ بروز قحطی در ایران در جریان جنگ جهانی اول (1296ش)
به دلیل وقوع جنگ جهانی اول و هجوم ارتش‏های بیگانه به ایران و از سوی دیگر در نتیجه بی ‏تدبیری و عدم کفایت سران حکومت ایران قحطی هولناکی کشور را فرا گرفت. در آن تاریخ، کشور در نهایت فقر و تشنج به سر می‏برد و قسمت اعظم کشور در اشغال نیروهای متجاوز بود. در این روزگار، کمبود مواد غذایی به حدی بود که روزانه گروهی از مردم از گرسنگی تلف می‏شدند.

 

 

  

شهر حدیث/ پیامبر خدا صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم :
شیطان گفت : آدم توانگر از چنگ من خلاصى ندارد و او را به یکى از این سه چیز گرفتار مى‏کنم : یا مال و ثروت را در نظر او مى‏ آرایم که در نتیجه ، از پرداخت حقوق مالى خویش ، خوددارى مى‏ ورزد یا راههاى مصرف آن را برایش آسان مى‏ کنم که در نتیجه ، آنها را به ناحقّ خرج مى‏ کند و یا مال و ثروت را محبوب او مى‏ گردانم که در نتیجه ، آن را از راههاى ناروا به دست مى‏ آورد .

کنز العمّال : 16677 منتخب میزان الحکمة : 432

 

 

   

مجله دلگرم/ مردگان ما پس از مرگ زنده هستند و ارتباطشان با دنیای مادی قطع نشده است، به همین دلیل سزاوار است که بازماندگان برای اموات خویش خیراتی را نثار آن‌ها کنند.
براساس روایات و سخن بزرگان دینی پنجشنبه و جمعه‌های هر هفته فرصت مناسبی است تا یادی از اموات کنیم. یادی که در طول هفته می‌تواند با خواندن یک سوره از قرآن کریم، به جا آوردن دو رکعت نماز و ... ادا شود. البته وقتی هروقت صحبت از خیرات برای اموات می‌شود ذهن‌ها به سمت اغذیه می‌رود، اما طبق آنچه بیان و تاکید شده است بهترین خیرات برای اموات خواندن نماز، گرفتن روزه و خواندن قرآن است.
 
مرحوم «علاّمه مجلسى» دراین باره مى فرماید:

«مخصوصاً دعا کردن براى آنان در نماز شب و بعد از نمازهاى فریضه و در مکان هاى زیارتى خوب است و براى پدر و مادر باید بیشتر دعا کرد و اعمال خیر براى آنان بجا آورد.» البته عمده خیرات براى پدر و مادر، اداى قرض آنان و اداى حقوق خدا و خلق از جانب آنان است.

در روایتى آمده است که رسول خدا (ص) فرمودند:

«براى مردگان خود هدیه بفرستید! گفتند: هدیه براى آنان چیست؟ فرمود: صدقه و دعا. همچنین فرمودند: «ارواح مؤمنان هر جمعه، به آسمان دنیا در برابر خانه‌ها و منزل هاى خود مى آیند و با صداى غمناکى ندا مى دهند که اى خانواده ما، اى فرزندان ما و اى پدر و مادر و خویشان ما! به ما مهربانى کنید؛ از اموالى که در دست ما بود (و اکنون در اختیار شماست) با دادن درهمى و قرص نانى و جامه اى نسبت به ما ترحّم آورید، که خداوند شما را از جامه بهشت بپوشاند!» رسول خدا (ص) که این جملات را فرمودند گریستند و صحابه نیز همراه او گریه کرد.

همچنین آن حضرت فرمودند: هر صدقه اى که براى میّت داده مى شود، فرشته اى آن را به مانند طبقى از نور مى گیرد و به کنار قبر مى آورد و مى گوید: «اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَهْلَ الْقُبُورِ» این هدیه را خانواده شما براى شما فرستاده اند. آنگاه آن میّت این هدیه را تحویل مى گیرد و وارد قبرش مى کند که همین سبب فراخى قبرش (و آسایش و آسودگى او) مى گردد.

مرحوم علاّمه مجلسى مى فرماید:

«در حدیث صحیحى آمده است که امام صادق (ع) در هر شب براى فرزند خود و در هر روز، براى پدر و مادر خود، دو رکعت نماز مى خواندند (و به روح آنان هدیه مى کردند) در رکعت اوّل سوره «انّا انزلناه» و در رکعت دوم سوره «کوثر» را مى خواندند».

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

ثواب اعمال خیر، براى کسى که براى مردگان انجام مى دهد، براى او و براى آن مرده، هر دو نوشته مى شود.

بهترین خیرات، ادای دین و حقوق واجب متوفی است.

حجت الاسلام عبدالعلی گواهی کارشناس علوم قرآنی و دینی درخصوص بهترین خیرات برای اموات، گفت:

هرآنچه از این دنیای مادی برای اموات احسان و خیرات شود، مردگان متوجه می‌شوند، به همین دلیل بهترین چیزی که برای اموات توصیه شده، نماز خواندن است و اینکه اگر نماز قضا یا روزه قضا برگردن داشتند به جای آن‌ها بگیریم و اگر احتمال می‌دهیم که حقی واجب مانند خمس، زکات و ... دارند آن را ادا کنیم. البته در این بین اطعام دادن به فقرا، دستگیری از دیگران بسیار توصیه شده است واگر از ثلث اموال میت باقی مانده، آن ثلث را برای امور عام المنفعه و خیریه خرج کنیم.‌ی ادامه داد: برای اینکه یقین پیدا کنیم، آیا برکت این خیرات به آن مرحوم رسیده است یا نه، ابتدا باید به درون خود رجوع کنیم، که با این عمل خودمان به آرامش رسیده‌ایم؟ وقتی این آرامش در خود شخص ایجاد شد، قطعا بدانید که این آرامش برای خود میت نیز هست.

تولیت آستان حرم امامزاده صالح بن موسی الکاظم (ع)، با بیان اینکه هرکسی که می‌میرد ثلث اموالش در اختیار خودش است، افزود: گاهی اوقات حقوق واجبی بر گردن آن متوفی وجود دارد که باید برای آن عمل واجب نیت کرد، مثلا اگر نماز قضا یا روزه قضا برگردن دارد باید به همان نیت نماز و روزه قضا، آن واجب را ادا کرد، اما برخی اوقات این خیرات صدقه جاریه است که قطعا برای امواتش می‌رسد.

البته در خیرات برای اموات باید توجه داشته باشیم که در وهله اول حقوق واجب بر گردن متوفی را انجام دهیم و سپس صدقات جاریه و احسان متسحبی را ادا کنیم.

حجت الاسلام گواهی اظهار کرد: انتخاب روز و ایام برای ادای دین یا خیرات برای اموات بسیار تاثیرگذار است، همانگونه که بیان شده، نسبت به پنجشنبه (شب‌های جمعه) و جمعه‌ها برای خیرات کردند تاکید ویژه شده است، اما برای حقوق واجب این انتخاب روز و شب تعیین نشده و هر روزی که شد می‌توانند ادا کنند.

بهترین خیرات برای اموات از نگاه قرآن کریم
درباره بهترین خیرات برای اموات، قرآن کریم به طور مستقیم و صریح صحبت نمی‌کند، اما این مسلّم است که دعا برای اموات و نیاکان و نیز فرهنگ تجلیل و به نیکی یاد کردن از مؤمنان خفته در خاک، مورد تأیید قرآن است. برخی از آیات در این زمینه چنین است.

«یُنَبَّؤُا الْإِنْسانُ یَوْمَئِذٍ بِما قَدَّمَ وَ أَخَّرَ»؛ و در آن روز انسان را از تمام کارهایى که از پیش یا پس فرستاده آگاه مى ‏کنند. واژه «أَخَّرَ» براساس یکی از تفسیرها، کار‌های خوب یا بدی است که پس از مرگ انسان از طریق بازماندگان عاید انسان می‌شود، یا سنت‌های خوب و بدی است که انسان به یادگار گذاشته و مردم با عمل کردن به آن‌ها هر ثواب و یا عقابی را که کسب می‌کنند، برای بنیان‌گذارش نیز ثبت خواهد شد.

«رَبَّنَا اغْفِرْ لی‏ وَ لِوالِدَیَّ وَ لِلْمُؤْمِنینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِساب» پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را، در آن روز که حساب برپا مى‏شود، بیامرز. حضرت ابراهیم (ع) در این آیه از خداوند براى سه گروه طلب مغفرت کرده است. یک: برای خویش. دو: براى پدر و مادرش؛ و سومین دسته‌‏اى که حضرت ابراهیم براى آنان دعا می‌کند، مؤمنان هستند.

«وَ الَّذینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذینَ سَبَقُونا بِالْإیمانِ»؛ کسانى که از پس ایشان آمده‏‌اند، می‌گویند اى پروردگار ما، ما و برادران ما را که پیش از ما ایمان آورده‌‏اند بیامرز. آیندگان از درگاه خداوند براى گذشتگان آمرزش می‌طلبند، و خداى سبحان دعاى برادر را در حق برادر مؤمنش می‌پذیرد.

منظور حضرت ابراهیم (ع) از این دعا، پدر حقیقى خودش یعنى (تارخ) بود که مؤمن از دنیا رفت؛ به دلیل آن‌که کلمه «والد و والده» براى پدر و مادر واقعى انسان به کار می‌رود، چنان‌که در این آیه است؛ چون حضرت ابراهیم این دعا را در اواخر عمر خود کرده، و در اوایل عمر خود از عمویش آزر که بت‌‏پرست بود بیزارى جست.

 

 

   

باشگاه خبرنگاران/ قرآن کتاب هدایت انسان‌ها به سوی سعادت است. این کتاب آسمانی برای ما انسان‌ها بزرگترین راهنما است که در همه‌ی زمان‌ها می‌توان از آن استفاده کرد. در این کتاب آسمانی پیشگویی‌ها و پیش بینی‌هایی ذکر شده است که در طول تاریخ، عده‌ای شاهد تحقق یافتن آن‌ها بوده اند.البته ارزش قرآن کریم ربطی به پیشگویی‌ها نداشته و حتی اگر این پیش بینی‌ها نیز نبود، باز هم چیزی از ارزش آن کم نمیشد. تعدادی از پیش بینی‌های تحقق یافته قرآن را در ادامه خواهید دید.

قرآن کریم پیشگویی‌هایی داشته است که تعدادی از آن‌ها عبارتند از:

1. پیشگویى قرآن درباره جنگ بدر
«وَ إِذْ یَعِدُکُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَیْنِ أَنَّها لَکُمْ وَ تَوَدُّونَ أَنَّ غَیْرَ ذاتِ الشَّوْکَةِ تَکُونُ لَکُمْ وَ یُرِیدُ اللَّهُ أَنْ یُحِقَّ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ وَ یَقْطَعَ دابِرَ الْکافِرِینَ».

و به یاد آرید، هنگامى را که خداوند به شما وعده داده بود که یکى از دو گروه [کاروان قریش یا لشکر مسلح آن‏ها]نصیب شما خواهد بود، شما دوست داشتید که کاروان براى شما باشد ولى خداوند مى ‏خواهد، حق را با کلمات خود تقویت و ریشه کافران را قطع کند.

همانطور که مشاهده می‌کنید، در این آیه از قرآن کریم، خبر پیروزی و غلبه مؤمنان بر کفار داده شده است. شاید با خود بگویید که این پیروزی امری طبیعی بوده است، اما توجه داشته باشید که در این جنگ، مؤمنان لشکر بسیار اندکی داشتند و از نظر تجهیزات جنگی در اقلیت بودند.

تعداد مسلمانان در جنگ بدر بسیار کم بود و فقط دو نفر آن‌ها سواره بودند و بقیه پیاده بودند. در حالی که کفار لشکری عظیم داشتند و از نظر وسایل جنگی بسیار پیشرفته‌تر از مسلمانان بود.
سپاه مسلمانان وقتی دشمن را دیدند، به ترس و وحشت افتادند و همه فکر می‌کردند که پیروزی در این جنگ غیرممکن است. در حالی که خداوند وعده‌ی پیروزی حق بر باطل را داده بود و به عهد خود وفا نمود و مسلمانان پیروز شدند.

2. پیشگویى قرآن در هزیمت دشمن نیرومند

«أَمْ یَقُولُونَ نَحْنُ جَمِیعٌ مُنْتَصِرٌ سَیُهْزَمُ الْجَمْعُ وَ یُوَلُّونَ الدُّبُرَ»؛ یا مى‏ گویند: ما جماعتى متحد و نیرومند و پیروزیم ولى بدانند به زودى جمعشان شکست مى‏ خورد و پا به فرار خواهند گذاشت.

این آیه شریفه به پاشیده شدن مشرکین و اجتماعاتشان اشاره دارد. این پیش بینی قرآن نیز در جنگ بدر به وقوع پیوست. ابوجهل در این جنگ اسب خود را به جلو راند و گفت: ما امروز از محمد و یارانش انتقام خواهیم گرفت.

ولی خداوند در یک لحظه او را هلاک کرد و تمام سپاهش از هم پاشید و متفرق شدند. این اتفاق به طرز شگفت انگیزی افتاد. چه کسی باور می‌کند سپاهی که تنها 313 نفر دارد و هیچ تجهیزات جنگی پیشرفته‌ای ندارد در مقابل لشکری عظیم با آن تجهیزات پیشرفته پیروز شود؟

3. پیش بینی قرآن در سرنوشت دشمنان پیامبر

«فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ إِنَّا کَفَیْناکَ الْمُسْتَهْزِئِینَ الَّذِینَ یَجْعَلُونَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ»؛ آن چه را که مأمور هستى، آشکارا بیان کن و از مشرکان روى گردان! ما [خطر]استهزاکنندگان را از تو رفع خواهیم نمود، همانانى که به خدا شرک مى ‏ورزند و آنان به زودى [از نتایج اعمال‏شان‏]اطلاع خواهند یافت.

این آیه در اوایل دعوت اسلامی پیامبر (ص) در مکه نازل شد. در آن زمان قریش، پیامبر اکرم (ص) را مسخره می‌کردند و مى ‏گفتند: این همان است که خیال مى ‏کند پیامبر است و جبرئیل همراه او است.

در این هنگام این آیه بر پیامبر نازل شد و در آن پیروزی پیامبر اسلام (ص) و کمک‌های غیبی به او و شکست کفار وعده داده شد. چه کسی باور داشت که روزی برسد که قریش با آن همه عظمت و شوکت از بین برود؟
 
4. پیش بینی قرآن درباره پیروزى اسلام بر تمام ادیان دیگر

«هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ»؛ اوست که پیامبرش را با هدایت و آیین حق به سوى مردم فرستاد تا دین وى را بر تمام دین ‏ها پیروز گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند.

این آیه در زمانی بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد که اسلام در عربستان به طور کامل رواج نیافته بود. در این آیه شریفه به پیروزی جهان اسلام بر تمام ادیان و ملل کل دنیا اشاره شده است.

این پیش بینی قرآن کریم تحقق یافت و بیشتر جهان را دین اسلام فرا گرفت، اما تحقق کامل این پیشگویی با ظهور آقا امام زمان (عج) اتفاق می‌افتد.

5. پیشگویى قرآن کریم درباره جنگ ایران و روم‏

«غُلِبَتِ الرُّومُ فِی أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ»؛ روم در نزدیک ‏ترین سرزمین شکست خورد ولى پس از مغلوب شدن به زودى پیروز و غالب خواهد گردید.
این پیش بینی قرآن کریم نیز کمتر از ده سال تحقق یافت و روم توانست بر ایران غلبه کرده و سپاه آن‌ها وارد فارس شوند.

6. پیشگویى قرآن در سرنوشت ابولهب‏

«تَبَّتْ یَدا أَبِی لَهَبٍ وَ تَبَّ ما أَغْنى‏ عَنْهُ مالُهُ وَ ما کَسَبَ سَیَصْلى‏ ناراً ذاتَ لَهَبٍ وَ امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ».
بریده باد هر دو دست ابو لهب [و مرگ بر او باد]، همان طور هم خواهد بود. آن چه از ثروت و اولاد به دست آورده است، به حال وى سودى نخواهد بخشید، به زودى وارد آتش شعله ‏ور دوزخ مى ‏شود. [و نیز]همسرش در حالى که هیزم‏ کش [دوزخ‏]است و در گردنش طنابى است، از لیف خرما!

این آیه وقتی نازل شد که ابولهب هنوز زنده بود. در این آیه به این مورد اشاره می‌شود که ابولهب و همسرش در آتش دوزخ خواهد سوخت و آن‌ها تا زمانی که زنده هستند اسلام را نخواهند پذیرفت، اما سرنوشت شومی در انتظار آن هاست.

پس یکی از پیش بینی‌های تحقق یافته قرآن، سرنوشت ابولهب و همسرش بود. آن‌ها اسلام را نپذیرفتند و به لجبازی خود ادامه دادند تا با کفر و بی دینی و نکبت از این دنیا رفتند و در آخرت نیز سرنوشت بدی خواهند داشت.

7. پیش بینی قرآن درمورد وعده بازگشت پیروزمندانه به مکه‏

«إِنَّ الَّذِی فَرَضَ عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لَرادُّکَ إِلى‏ مَعادٍ»؛ آن کس که قرآن را بر تو فرض کرد، تو را به جایگاهت [زادگاهت‏]باز مى ‏گرداند.

بیشتر مفسران درمورد این آیه عقیده دارند که منظور از جایگاه و زادگاه همان مکه است که پیامبر اکرم (ص) با شکوه و پیروزی هر چه تمام‌تر به آن جا وارد می‌شود.

8. پیشگویی قرآن درمورد وعده حفاظت از قرآن‏

«إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ»؛ ما قرآن را نازل کردیم و ما بطور قطع نگهدار آنیم‏.

این آیه به عدم تحریف قرآن کریم اشاره دارد. همانطور که می‌دانید قرآن کتابی آسمانی است که با گذشت سال‌های بسیار طولانی هنوز هم بدون کوچک‌ترین گزندی، باقی مانده است و این امر تنها با محافظتی الهی می‌تواند میسر شود.

توجه داشته باشید که موارد بالا درمورد پیش بینی‌های تحقق یافته قرآن تنها بخشی از پیشگویی‌ها بود و این موارد مهم‌ترین پیشگویی‌های قرآن کریم محسوب می‌شود.

 

 

   

تسنیم/ هر سال در آستانه فصل بهار سنت زیبایی که ازپیامبر(ص) و اهل بیت علیهم السلام به یادگار مانده، یک بار دیگر در شهرها و روستاها اجرا می‌شود. مقام معظم رهبری با تأسی به سیره اجداد بزرگوار و گرامی خود، این رسم زیبا را انجام می‌دهند تا درختکاری به عنوان سنتی خداپسندانه و در جهت حفظ محیط‌زیست همچنان پابرجا باشد.

در این میان، درخت به عنوان یکی از نشانه‌های بی‌نظیر قدرت خدای یکتاست که منبع کشف و شهود زیادی برای مردم خداشناس به حساب می‌آید. ریشه، ساقه، شاخه، برگ، تنه، سایه و حتی نفس کشیدن درخت هم برای ما، انسان‌ها، منشأ خیروبرکت‌های زیادی است که اگر چشم بینا و دل هوشیار داشته باشیم می‌توانیم به اندازه ظرفیت خودمان، قدرت و حکمت خالق یکتا را در آن درک کنیم. در قرآن کریم هم ضمن اشاره به شگفتی‌های خلقت، به درخت اشاره شده و موارد بسیاری از خیروبرکت‌های این مخلوق خدا یادآوری شده است.

با بررسی آیات قرآن کریم و روایت‌های موجود از ائمه معصوم علیهم السلام به بررسی بخشی از شگفتی‌ها و عجایب آفرینش این مخلوق پرخاصیت پرداخته ایم.

درخت در کلام وحی

کلمه «شجر» به معنی درخت، 27 بار در آیه‌های قرآن به کار رفته است. در عین حال کلمه‌ها و عبارت‌های دیگری هم درباره درخت در قرآن وجود دارد که هر کدام بیان‌کننده یکی از ویژگی‌های آن هستند. به عنوان مثال نام نخل یا درخت خرما در 20 آیه قرآن کریم تکرار شده که این تعداد در مورد هیچ درخت دیگری سابقه ندارد.

نام درخت انگور هم یازده بار با عبارت‌های «عنب» و «اعناب» آمده است. در عین حال، زیتون هم درخت پربرکت و مهمی است که نامش شش بار در قرآن تکرار شده است. رمان به معنی انار هم به درخت انار گفته می‌شود و هم به میوه آن. این کلمه سه بار در قرآن آمده است، دو بار در مورد انار دنیایی و یک بار در مورد انار بهشتی. نام درخت سدر هم چهار مرتبه در قرآن آمده، یک بار در مورد سدر دنیایی، یک بار در مورد درخت سدر در بهشت و دو بار در مورد درختی که پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله در شب معراج آن را مشاهده فرمود.

«معروشه» هم یکی از انواع درخت است که نامش در قرآن آمده و منظور از آن، درختی است که مثل درخت انگور به صورت داربستی بالا می‌رود و رشد می‌کند. درواقع در قرآن یک بار به معروشات یعنی درخت‌های داربستی اشاره شده و یک بار به غیرمعروشات که درخت‌های غیر داربستی هستند.

حکمت آفرینش درخت

خداوند متعال در آیه 60 سوره مبارکه نمل به مهم‌ترین نکته در آفرینش درخت اشاره فرموده است: «أَمَّنْ خَلَقَ السمَوَتِ وَ الأَرْض وَ أَنزَلَ لَکم مِّنَ السمَاءِ مَاءً فَأَنبَتْنَا بِهِ حَدَائقَ ذَات بَهْجَةٍ مَّا کانَ لَکمْ أَن تُنبِتُوا شجَرَهَاأَ ءِلَهٌ مَّعَ اللَّهِبَلْ هُمْ قَوْمٌ یعْدِلُونَ؛ آیا بت‌هایی که معبود شما هستند بهترند یا کسی که آسمان و زمین را آفریده؟ و برای شما از آسمان آبی فرستاد که با آن باغ‌هایی زیبا و سرورانگیز رویاندیم و شما قدرت نداشتید درختان آن را برویانید، آیا معبود دیگری با خداست؟ نه، آن‌ها گروهی هستند که (از روی نادانی) مخلوقات خدا را در ردیف او قرار می‌دهند.»

بر اساس این آیه شریفه، نکته اساسی در مورد خلقت درخت، همان آفرینش حیات و زندگی در درون بذر و نهال است که به مرور زمان از بذری کوچک و نهالی نازک، درخت تنومندی می‌سازد. به همین دلیل است که در این آیه بعد از اشاره به خلقت آسمان‌ها و زمین و بارش باران، به روییدن باغ‌ها و بستان‌ها اشاره فرموده و یادآوری شده که به نحوه ایجاد زندگی در درختان توجه کنید که اگر اراده خداوند حکیم و توانا بر حیات درختان قرار نمی‌گرفت، انسان‌ها به هیچ وجه نمی‌توانستند آن‌ها را رویانده از میوه و محصولشان بهره‌مند شوند.

در کتاب توحید مفضل نوشته شده که امام صادق علیه السلام در خصوص حکمت‌های مرگ درختان و تجدید حیات آن‌ها فرموده‌اند: «در انواع تدبیرها و حکمت‌های نهفته در آفرینش درخت دقت کن. می‌بینی که هر سال می‌میرد ولی حرارت غریزی آن در چوب آن می‌ماند و مواد میوه‌ها از آن زاده می‌شود و آنگاه در همه‌جا پراکنده شده و چنانکه غذاهای متنوع و لذیذ را به تو می‌دهند، میوه‌های گونه‌گون و گوارا و خوش‌طعم به تو تقدیم می‌کنند. شاخه‌ها همانند دست به‌سوی تو دراز می‌شوند و میوه‌های نیکو را در اختیارت می‌گذارند. این حساب و کتاب دقیق و حکمت عظیم جز تقدیرگر حکیم از آن کیست و چرا این‌گونه است؟ آیا جز برای آن است که آدمی را از لذت و سود این میوه‌ها بهره برسانند؟ شگفتا! که مردم به‌جای سپاس بر نعمت، انکار منعم می‌کنند.»

ریشه‌ها در حکم دهان درخت

یکی از موارد جالب در زندگی درخت این است که درخت هم مانند موجودات زنده دیگر به آب و غذا نیاز دارد تا بتواند به زندگی خود ادامه بدهد؛ اما مانند حیوانات و انسان‌ها دهان ندارد تا بتواند غذا و آب را وارد بدن خود کند. درواقع خداوند دانا، ریشه‌ها را به‌منزله دهان و محل ورود غذا و آب به درخت قرار داده است.

امام جعفر صادق علیه السلام این نکته را این گونه به شاگرد خود، مفضل بن عمر، آموزش داده‌اند که: «در آفرینش درختان و گیاهان نگاه کن. از آنجا که درخت هم مانند حیوان به غذا محتاج است اما مانند حیوان دهان و حرکت ندارد که دنبال غذا برود و آن را بگیرد و ببلعد، به همین دلیل ریشه‌های آن در دل زمین فرورفته تا غذا را بگیرد و به شاخ و برگ و میوه برساند. پس زمین مانند مادر، پرورش‌دهنده درخت است و ریشه‌ها مانند دهان آن است که با آن‌ها غذا را از زمین می‌گیرد چنان‌که حیوانات، کودکان خود را شیر می‌دهند.»

البته وجود ریشه‌ها برای درخت تنها به دلیل غذا رساندن به آن نیست. بلکه پابرجا ماندن درخت هم به وجود همین ریشه‌ها مربوط است. همان طور که امام صادق علیه السلام یادآوری فرموده‌اند که: «نگاه نمی‌کنی که چگونه پایه‌ها و ستون‌های خیمه از هر طرف با طناب بسته شده تا بر جای خود بایستد، بر زمین نیفتد و یا کج نشود؟ گیاه هم همین گونه است. درخت هم ریشه‌های خود را در دل زمین به همه سمت گسترده کرده تا آن را پایدار و استوار و ایستاده نگه دارد. اگر ریشه نبود چگونه یک نخل تنومند و بلند و صنوبر و چنار بزرگ و تناور در توفان‌های سهمگین بر پای می‌ایستادند؟»

نکته جالب این است که انسان‌ها هم بر پا کردن خیمه و حتی خانه را با دقت در آفرینش درخت آموخته‌اند. یعنی برای ساختن خانه بر اساس ارتفاع آن، زمین را حفر می‌کنند و ستون‌های خانه را در زمین بنا می‌کنند، همان طور که ریشه‌های درخت در زمین فرو رفته است. امام صادق علیه السلام به این نکته ظریف اشاره فرموده‌اند: «به حکمت خالق بزرگ و دانا دقت کن که چگونه بر حکمت کار مردم پیشی گرفته و مردم در پایداری خیمه‌ها از آن بهره گرفتند، در حالی که این حکمت و چاره پیش از آنان در آفرینش درخت جاری شده است. زیرا آفرینش درخت پیش از برپاداشتن خیمه است. نمی‌بینی که پایه و ستون خیمه‌ها از چوب درختان است، پس ساخته‌های دست انسان از کار آفرینش گرفته شده است.»

اشاره به رگبرگ‌ها و مسئولیت آن‌ها در کلام صادق آل محمد علیه السلام

سعدی شیرازی، شاعر خداشناس ایرانی، درباره اهمیت دقت در آفرینش برگ‌های درخت گفته است: «برگ درختان سبز در نظر هوشیار/ هر ورقش دفتری است، معرفت کردگار» این سخن سعدی به‌نوعی برگرفته از فرمایش امام صادق علیه السلام است که مردم را به دقت در آفرینش برگ‌های درخت دعوت کرده و فرموده است: «اینک ای مفضل! در آفرینش برگ نگاه و تأمل کن. همان طور که می‌بینی سطح تمام برگ را چیزهایی چون رگ پوشانده است، بعضی بزرگ‌ترند که به صورت طولی و عرضی کشیده شده‌اند و بعضی نازک و ظریف‌اند که به نظر می‌رسد در بین رگ‌های اصلی ماهرانه بافته شده‌اند. اگر انسان با دست خودش چنین کاری می‌کرد در طول یک سال هم نمی‌توانست یکی از آن‌ها را بسازد و در کار خود به ابزار، حرکت، کار و تلاش و سخن گفتن نیاز داشت. درحالی‌که فقط در چند روز از فصل بهار، دشت و دریا و کوه و صحرا سرشار و آکنده از این برگ‌ها می‌شود. در این کار جز نفوذ اراده انکارنشدنی خداوند هیچ سخن، تلاش و حرکتی وجود ندارد.»

با این وجود، دانستن راز رگبرگ‌های ظریف، دقیق و نازک برگ درخت در کلام امام صادق علیه السلام برکت‌های زیادی به همراه دارد. آن حضرت فرموده‌اند: «این رگ‌ها که یکسره برگ را پوشانده برای آن است که به آن، آب و املاح برساند همان طور که رگ‌ها در بدن پراکنده شدند تا غذا را به تمام اجزای بدن برسانند. اما در برگ، رگ‌های بزرگ‌تر و اصلی کار دیگری هم دارند. این رگ‌های بزرگ‌تر برای آن است که با سختی و استحکام خود، برگ را نگاه دارند و برگ، سست، پژمرده و پاره‌پاره نشود. به همین دلیل وقتی انسان‌ها می‌خواهند صفحه و برگی از پارچه یا چیزهای دیگر بسازند، در طول و عرض آن از چوب‌های محکمی استفاده می‌کنند تا سست و لرزان نشود. پس بدان، اگرچه آدمی هیچ‌گاه به کنه و حقیقت تدابیر و حکمت‌های نهفته در طبیعت نمی‌رسد، اما کار و صنعت او به‌نوعی حکایتگر طبیعت است.»

مفهوم سجده درخت در قرآن کریم

خداوند متعال در آیه ششم سوره مبارکه الرحمن به سجده درختان اشاره فرموده است که: «وَالنَّجْمُ وَالشَّجَرُ یسْجُدَانِ؛ و گیاه و درخت براى او سجده مى‏کنند.» در مورد این آیه شریفه باید توجه داشت که کلمه «نجم» هم به ستاره معنی شده و هم به گیاه بدون ساقه. «شجر» هم به گیاهان ساقه دار مثل درخت می‌گویند.

به تصریح مفسران قرآن، منظور از سجده نجم و شجر همان خضوع و اطاعت این دو موجود در برابر خدای یکتاست. به این صورت که در برابر خداوند متعال از زمین سر بلند کرده و رشد می‌کنند. بنابراین باید دانست که منظور از سجده درخت این نیست که درخت هم مانند ما، انسان‌ها، پیشانی روی خاک می‌گذارد، بلکه مقصود همان تسلیم و خضوع در برابر خداوند متعال است، همان طور که همه موجودات متناسب با شرایط و زبان خود در برابر او تسلیم بوده و تسبیح او را می‌گویند.

درخت‌های بهشت و جهنم

همان طور که یکی از ویژگی‌های باغ‌ها و بوستان‌ها در این دنیا وجود درخت در آن‌هاست، در باغ‌های بهشتی هم درخت‌هایی وجود دارد که عامل سرسبزی و طراوت آن‌ها هستند. در عین حال طبق آیه‌های قرآن کریم، در جهنم هم درخت‌هایی وجود دارد:

درخت‌های موجود در بهشت

معروف‌ترین درخت در بهشت، درخت طوبی است که نامش یک بار در آیه 29 سوره رعد آمده است: «الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ طُوبَى? لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ» البته در این آیه شریفه کلمه طوبی به کار رفته و منظور درخت طوبی نیست، اما در روایتی در کتاب بحارالانوار نوشته شده که یکی از اصحاب پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله از آن حضرت پرسید: «درخت طوبی کجا است؟» فرمودند: «در بهشت، در سرای من.» شخص دیگری همان پرسش را پرسید و آن حضرت در پاسخ فرمودند: «در بهشت، در منزل امیرالمؤمنین علی علیه السلام» گفتند: «چند لحظه پیش، همین را پرسیدیم. پاسخ دادید در خانه من و حالا فرمودید در خانه علی!» پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله پاسخ دادند: «سرای من و علی یکجا است.» از این آیه و روایت مشخص می‌شود که درخت طوبی یکی از مهم‌ترین درخت‌ها در بهشت است.

در عین حال در بعضی آیه‌های قرآن بعضی از انواع درخت‌های بهشتی و میوه آن‌ها هم مشخص شده است. به عنوان مثال در آیه 68 سوره الرحمن به درخت انار و خرما، در آیه 28 سوره واقعه به درخت سدر و در آیه 29 سوره واقعه به درخت موز در بهشت اشاره شده است.

درخت‌های موجود در جهنم

درست است که درخت عامل نشاط و آرانش است، اما اراده خداوند بر این قرار گرفته تا در جهنم همه چیز، حتی درخت‌ها، هم وسیله‌ای برای عذاب گناهکاران باشند. درخت زقوم یکی از درخت‌های جهنم است که در آیات 62 تا 66 سوره صافات به آن اشاره شده است: «أَذَلِک خَیرٌ نُّزُلًا أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ؛ إِنَّا جَعَلْنَاهَا فِتْنَةً لِّلظَّالِمِینَ؛ إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِی أَصْلِ الْجَحِیمِ؛ طَلْعُهَا کأَنَّهُ رُؤُوسُ الشَّیاطِینِ؛ فَإِنَّهُمْ لَآکلُونَ مِنْهَا فَمَالِؤُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ؛ آیا این پذیرایی و این رزق کریم بهتر است یا درخت زقوم؟ ما آن را مایه درد و رنج ستمگران قرار دادیم؛ آن درختی است که در قعر جهنم سر برمی‌آورد؛ میوه‌اش گویا سرهای شیاطین است؛ پس ایشان از آن خواهند خورد و شکم‌هایشان را انباشته خواهند کرد.»

پژوهشگر و نویسنده: مریم مرتضوی

 

 

   

تسنیم/ حجت‌الاسلام فرحزاد در ادامه شرح دعای «والدین» صحیفه سجادیه به 5 اصل در رابطه صحیح فرزندان با والدین اشاره کرد.
 حجت‌الاسلام فرحزاد در برنام? سمت خدا در ادامه شرح دعای والدین صحیفه سجادیه گفت: در بخشی از این دعا می‌خوانیم «اللّهُمّ خَفّضْ لَهُمَا صَوْتِی» یعنی خدایا صدایم را مقابل پدر و مادرم پایین بیاور و با صدای بلند با آنها صحبت نکنم. در صورت کلی فریاد زدن ناپسند است و انسان مؤمن نباید با صدای بلند صحبت کند؛ این مسئله در برابر والدین حساس‌تر است. در حدیثی از امام باقر (ع) داریم که خطاب به جابر جعفی فرمود «یَا جَابِرُ إِنَّمَا شِیعَةُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلامُ مَنْ لاَ یَعْدُو صَوْتُهُ سَمْعَهُ» شیع? علی (ع) کسی است که صدایش از گوشش بالاتر نرود. کنایه از آرام سخن گفتن است.

وی افزود: در فراز دیگر این دعا از خداوند درخواست می‌کنیم با پاک‌زبانی با والدین سخن بگوییم «وَ أَطِبْ لَهُمَا کَلَامِی.» یعنی خدایا کلامم را نسبت به آنها پاک کن، حرف خوب بزنم، سخنم را نسبت به آنها زیبا کنم. بعد می‌فرماید «وَ أَلِنْ لَهُمَا عَرِیکَتِی» خلق و خویم را نسبت به پدر و مادر آرام کن و قلبم را نسبت به آنها مهربان کن: «وَ اعْطِفْ عَلَیْهِمَا قَلْبِی.»

فرحزاد یکی از شاه‌کلیدهای اصلاح رفتار با والدین را برخورد رفاقت‌گونه معرفی کرد و گفت: در فرازی از دعای والدین امام سجاد (ع) می‌خوانیم «وَ صَیّرْنِی بِهِمَا رَفِیقاً» یعنی برخورد مرا با والدین به صورت رفیقانه قرار بده. رفق دو معنا دارد: دوستی و مدارا. به این معنا که هم با والدین باید رفیقانه اما در عین حال با ادب برخورد کرد و هم در برابر ناملایمات ایشان مدارا کرد. امام رضا (ع) یکی از ویژگی‌های امام معصوم (ع) را رفیق معرفی می‌کند و می‌فرماید «الإِمامُ الأَنیسُ الرَّفیقُ» امام بسیار مونسِ رفیق است. رفاقت نباید با بی‌ادبی همراه باشد، همچنان که ائمه (ع) در نهایت ادب رابطه رفاقتانه برقرار می‌کنند.

وی ادامه داد: حلال مشکلات فردی و اجتماعی ما چه در عرصه برخورد با اعضای خانواده و چه جامعه روحیه رفق است. چرا فرزند از خانه گریزان است؟ چون والدین با آنها رفیق نیستند. والدین با دوستان خود گپ می‌زنند، اما نسبت به فرزندان خود بی‌محلی می‌کنند. اگر فرزند غمگین است، علت آن را جویا شوید و از آنها دلجویی کنید. نوجوانی به من می‌گفت پدرم اهل عبادت، مراسم مذهبی و خواندن زیارت عاشورا است، اما در حد جواب سلام با ما ارتباط می‌گیرد. دین فقط عبادت و نماز نیست. بیاییم با همسر و فرزندمان دوست باشیم. با همکاران خود رفق داشته باشیم.

 

 

   

باشگاه خبرنگاران/ چندین دولت و آژانس اطلاعاتی دنیا، زندان‌های مخفی دارند و آن‌ها را از دید آژانس‌های حقوق بشر مخفی نگه می‌دارند. در این زندان‌ها شکنجه‌های وحشیانه، عادی است و زندانیان در شرایط غیرانسانی نگهداری می‌شوند.
برخی از این زندان‌ها قبل یا بعد از افشا شدن تعطیل شدند.

1-سالت پیت/افغانستان
این زندان یکی از چندین زندانی است که پس از حملات 11 سپتامبر توسط سازمان سیا ایجاد شده است و برای نگهداری متهمان مرتبط با اقدامات تروریستی در نظر گرفته شده است.  زندانیان اغلب در مکانی به اسم گودال نمک تحت مجازات‌های غیرانسانی، از جمله اعدام‌های ساختگی قرار می‌گرفتند.
گودال نمک قبل از اینکه به یک سیاهچاله تبدیل شود، یک کوره آجرسازی بود. سلول‌های آن کوچک و بدون پنجره و توالت است. ماموران، زندانیان را در سرما برهنه کرده و شکنجه می‌کردند. زندان‌بانان همیشه با پخش موسیقی با صدای بلند باعث شکنجه روانی می‌شدند.
دکتر غیرت باهیر که شش ماه در آنجا زندانی بود، از تجربه حضورش در این زندان گفت بازجویان سیا او را به صندلی بسته و روی شکمش می‌نشستند.

2-کمپ شماره 7 گوانتانامو
در حالی که زندان گوانتانامو در نوع خود بدنام و وحشتناک است، بندهای مخفی خود را نیز دارد که حتی بدتر هستند. یکی از این بندها، کمپ شماره 7 است که در مکانی پنهان و دور از زندان اصلی ساخته شده است. کمپ شماره 7 به قدری با دقت پنهان شده بود که پس از افتتاح آن در سال 2006، هیچ کس از وجود آن اطلاع نداشت. هنگامی که از وجود آن مطلع شدند فقط ماموران صلیب سرخ مجاز به بازدید از آن بودند. به شرطی که هرگز درمورد آنچه دیده اند چیزی بازگو نکنند.

3-بازداشتگاه پنی لین در گوانتانامو
پنی لین یکی دیگر از بندهای مخفی در گوانتانامو بود که در سال 2003 تاسیس شد. زندانیانی که در آنجا نگهداری می‌شدند از زندگی تجملاتی برخوردار بودند. آن‌ها در کلبه‌هایی با یک تختخواب، آشپزخانه، پاسیو، دوش و تلویزیون زندگی می‌کردند.
این مکان منحصراً برای تروریست‌هایی بود که قرار بود آموزش‌های ویژه ببینند. پس از آموزش، آن‌ها آزاد می‌شدند و موظف بودند جاسوسی سیا را انجام دهند.
این جاسوس‌ها برای فعالیت در عراق  آماده می‌شدند. در ازای اطلاعات، میلیون‌ها دلار پول به تروریست‌ها داده می‌شد. اما این برنامه موفقیت چندانی نداشت و در سال 2006 پایان یافت.

4-زندان ریزورت/کره شمالی
زندان ریزورت مثل پنی لین در کره شمالی است؛ زندانیان آن تروریست نیستند بلکه در لیست سیاه خویشاوندان و مقامات الیگارشی کره شمالی قرار دارند. این مکان در نزدیکی مرز چین قرار دارد.
این زندان تعداد زیادی زندانی دارد، زیرا آن‌ها اغلب با خانواده خود در آنجا زندگی می‌کنند و زندانیان آن سعی در فرار ندارند، زیرا شرایط زندگی خوبی دارند. آن‌ها هیچ کار سختی انجام نمی‌دهند و مجازات اضافی را تحمل نمی‌کنند و هر روز غذای پخته شده رایگان دریافت می‌کنند.

5-زندان چشمان گربه/تایلند
این زندان مخوف ممکن است هنوز هم پابرجا باشد. زیرا هیچکس محل دقیق آن را نمی‌داند. برخی می‌گویند این زندان خارج از بانکوک است. اما دولت تایلند و سیا وجود آن را کاملا انکار می‌کنند.
این زندان در سال 2002 برای نگهداری ابوزبیده، از تروریست‌های مرتبط با بن لادن تاسیس شد. آن‌ها می‌خواستند او را جایی دور از آمریکا و صلیب سرخ نگهداری کنند. ابو زبیده برای چندین ماه تنها کسی بود که در آنجا زندانی بود و در جایی که به اندازه یک تابوت بود زندگی می‌کرد و شکنجه‌های زیادی را متحمل می‌شد.
گفته می‌شود سیا از او استفاده کرد تا چندین روش بازجویی پیشرفته خود را آزمایش کند.

6-زندان تمارا /مراکش
تمارا یک زندان مخفی بود که به طور مشترک توسط سیا و دولت مراکش اداره می‌شد. این زندان پس از حملات 11 سپتامبر در ابتدا به عنوان یک مرکز بازجویی مخفی اداره می‌شد.
زکریا مومنی، یک شهروند فرانسوی-مراکشی که به دلایل سیاسی چهار روز در آنجا زندانی بود، گفت بازجویان به او گفتند که او در یک کشتارگاه است می‌خواهند او را سلاخی و تکه تکه کنند.
اوساما بوتاهار یک زندانی دیگر، که در دهه 1990 و 2003 با یک گروه شبه نظامی اسلام گرا در بوسنی جنگیده بود، گفت مراکشی‌ها به او گفتند که او را شکنجه می‌کنند، زیرا آمریکایی‌ها به آن‌ها دستور داده اند.

7-کمپ لمونیر/جیبوتی
جیبوتی کشوری کوچک در آفریقا است و در حال حاضر، جنگ داخلی فاجعه باری را تجربه می‌کند.
گفته می‌شود که این زندان توسط سیا اداره می‌شود و آمریکا از این پایگاه، برای اجرای حملات پهپادی علیه اهدافی در سومالی و یمن استفاده می‌کند.

8-زندان همجنسگرایان بی نام/چچن
چچن یک منطقه خودمختار روسیه با اکثریت مسلمان است. این کشور در تلاش برای تبدیل شدن به یک کشور مستقل و درگیر جنگ‌های زیادی با روسیه بوده است.
رئیس‌جمهور چچن زندان‌های مخفیانه‌ای را اداره می‌کند که مردان همجنسگرا را تا حد مرگ شکنجه می‌کنند.
دست کم شش نفر از روزنامه‌نگارانی که از وجود زندان‌های مخفی در چچن خبر داده اند به قتل رسیده اند. برخی از روزنامه نگاران هنوز هم تهدید می‌شوند و بعضی دیگر به کشور‌های دیگر فرار کرده اند.

9-زندان بدون نام/اوکراین
یک زندان مخفی در خارکیف توسط سرویس امنیتی اوکراین در سال‌های 2014 تا 2016 اداره می‌شد. این زندان برای نگهداری افرادی که مظنون به همکاری با روسیه در جریان اقدام نظامی این کشور در اوکراین و در نتیجه الحاق کریمه به روسیه بودند مورد استفاده قرار می‌گرفت.
اوکراین در آن زمان، وجود هرگونه زندان مخفی را انکار کرد و این اتهام را از دسیسه‌های روسیه دانست.
میکولا وکاروک حدود 600 روز در زندان مخفی زندانی بود که در طی آن بار‌ها و بار‌ها شکنجه شد.
طبق گفته میکولا، سلول 2 متری آن بحدی سرد بود که آب یخ می‌زد و او به همین دلیل کلیه‌های خود را از دست داده است.

10-زندن‌های سیاه/چین
زندان‌های سیاه، زندان‌های مخفی هستند که به طور غیرقانونی توسط استان‌های مختلف چین و دولت‌های محلی اداره می‌شوند. این زندان‌ها معمولاً خانه‌های خالی از سکنه هستند. در سال 2009، این ادعا وجود داشت که 73 زندان سیاه در چین وجود دارد. مدت‌ها بعد واقعی بودن این ادعا آشکار شد.

 

 

   

راسخون/ پس از تصرف هرات در افغانستان توسط قوای ناصرالدین شاه قاجار، دولت انگلستان که از این امر ناراضی بود، به ایران اعلان جنگ داد و جزیره خارک و بوشهر را به اشغال خود درآورد. در این حال درگیری‏هایی بین نیروهای ایرانی و انگلیسی روی داد که به شکست سربازان ایرانی انجامید. از این رو مذاکراتی برای صلح آغاز شد که به عقد معاهده پاریس در فرانسه بین ایران و انگلیس انجامید. به موجب این معاهده ننگین، دولت ایران تعهد سپرد که هرات و تمام خاک افغانستان را تخلیه نماید و از هر ادعایی نسبت به حکومت خود در هرات و تمامی افغانستان دست بردارد. انگلیسی‏ها نیز پذیرفتند که قوای خود را از ایران خارج کنند و اسرای جنگی ایران را آزاد سازند. این معاهده، دست ایران را به کلی از دخالت در افغانستان کوتاه کرد و باعث نفوذ انگلستان در دربار ایران گردید. بنابراین، هرات به کلی از ایران جدا شد و افغانستان نیز با عنوان استقلال یابی، از ایران استقلال یافت. عهدنامه پاریس، ضربه شدید دیگری بود که بر پیکر استقلال سیاسی و اقتصادی ایران وارد آمد و بر اثر آن،قلمرو حکومتی ایران به کمترین حد خود رسید.