خصوصیاتی که علی اکبر (ع) را شبیه‌ترین مردم به پیامبر (ص) کرد

طاووس بهشتیان و امام زمان (عج)

حجت‌الاسلام علیرضا خاتم کارشناس مذهبی و پژوهشگر اهل بیت (ع) درباره حضرت علی اکبر (ع) گفت: در توصیف عظمت حضرت علی اکبر (ع) همین بس که طاووس بهشتیان و امام زمان (عج) زائر اوست و در رثای او چنین سخن می‌گوید: «سلام بر تو‌ای علی اکبر، اول فدایی از بهترین نسل ابراهیم خلیل. شهادت می‌دهم که تو از هر کس اولی به خدا و رسولش هستی و خداوند ما را به زیارت تو و رفاقت جد و پدر، عمو، برادر و مادر مظلومه‌ات، موفق بدارد. من از دشمنان و کشندگان تو بیزارم و از خداوند می‌خواهم با تو در نعیم ابدی بوده و همیشه از دشمنانت دور باشم. سلام و رحمت خدا بر تو باد.» (بحارالانوار، ج98، ص269 «زیارت ناحیه مقدسه»)

شبیه‌ترین مردم به پیامبر (ص)

وی ادامه داد: علی اکبر (ع) تجدید نسخه‌ای از وجود خاتم انبیاء بر آفاق بود و از این‌رو آن حضرت را «أشبَهُ النّاسِ خَلقاً و خُلقا و مَنطِقاً بِرَسولِ؛ (مقتل الحسین (ع)، خوارزمی، ج2، ص30؛ لهوف، ص67) از نظر صورت، سیرت و سخن گفتن، شبیه‌ترین مردم به پیامبر» دانسته‌اند. از این کلام در می‌یابیم که حضرت علی اکبر (ع) از رسول خدا سه ویژگی خَلق، خُلق، و منطق را به ارث برده‌اند.

علی اکبر (ع) وارث صفت خَلق رسول الله (ص)

این کارشناس مذهبی با اشاره به زیبایی چهره پیامبر (ص) و شباهت علی اکبر (ع) به ایشان گفت: بی‌تردید پیامبر اکرم (ص) از نظر جمال و زیبایی، بهترین فرد جامعه بوده است و زیبا‌ترین حسن جمال را دارا بوده است. نقل کرده‌اند که کسی بهتر و زیباتر از رسول الله (ص) ندیده بود. گویا خورشید در صورت مبارکش نمایان بود. (فتح الباری، ج6، ص573) همچنان که مرحوم طبرسی در معرفی رسول خدا از قول هند بن ابی هاله چنین می‌گوید: پیامبر (ص) بسیار بزرگوار و با شخصیت بود، چهره‏‌اش، چون ماه شب چهاردهم می‌درخشید، رنگ رخسارش روشن و شاداب و پیشانیش گشاده و بلند بود، ابروانى کمانى و ظریف و پیوسته داشت محاسنی انبوه داشت و گونه‌‏اى صاف، چشمانش سیاه و ...، دندان‌هایش سپید و زیبا و از هم گشاده بود. (مکارم الأخلاق، ص12) علی اکبر (ع) نیز حسن جمال و زیبایی را از پدر بزرگ خود به ارث برده بود.

وارث صفت خُلق پیامبر (ص)

وی با اشاره به توصیف قرآن کریم درباره خُلق پیامبر (ص) گفت: خداوند متعال که همه چیز در برابر او کوچک و ناچیز است، خلق و خوی پیامبر (ص) را در قرآن کریم، چنین توصیف می‌کند: «وَإِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِیمٍ؛ (سوره قلم، آیه 4) و به راستی تو اخلاق عظیم و برجسته‏‌ای داری.» پیامبر که تربیت یافته ذات ربوبی بوده باید دارای چنین اخلاق پسندیده‌ای باشد چنان که امام صادق (علیه السلام) فرمود: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَدَّبَ نَبِیَّهُ فَأَحْسَنَ أَدَبَهُ فَلَمَّا أَکْمَلَ لَهُ الْأَدَبَ قَالَ- إِنَّکَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظِیم‏؛ (کافی، ج1، ص266) خداوند عزوجل پیامبرش را تربیتی نیکو کرد؛ چون تربیت او را تکمیل نمود فرمود: و به راستی تو اخلاق عظیم و برجسته‏‌ای داری.»

این پژوهشگر اهل بیت (ع) ادامه داد: اگر پیامبر قله‌های اخلاق را فتح نکرده بود هرگز نمی‌فرمود: «إنَّما بُعِثتُ لِأُتَمِّمَ مَکارِمَ الأَخلاق‏؛ [مجمع البیان، ج1، ص500]من برای تکمیل ارزش‌های اخلاقی مبعوث شدم.» وجود مقدس علی اکبر (ع) نیز این ویژگی منحصر به فرد را از پدر بزرگ خویش به ارث برد و صاحب خُلق عظیم گشت.

علی اکبر (ع) وارث صفت منطق پیامبر (ص)

حجت‌الاسلام خاتم به رفتار اجتماعی پیامبر (ص) به عنوان یکی دیگر از خصوصیاتی که حضرت علی اکبر (ع) به آن شبیه است اشاره کرد و گفت: برخورد مناسب رسول الله (ص) با اطرافیان که ثمره تفکر سلیم است، از جمله آموزه‌های اسلام است و پیامبر اکرم (ص) بهترین الگوی عملی در این مساله مهم هستند. با تأمّل در تاریخ اسلام و روایات، به این امر مهم در حیات رسول گرامی اسلام (ص) پی می‌بریم، اما خداوند متعال در قرآن کریم درباره منطق نبوی توصیفی دارد که هر کسی را توانایی دست‌یابی به چنین منطقی نیست: «وَمَا یَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى، (سوره نجم، آیه 3) و هرگز از روى هواى نفس سخن نمى‏‌گوید.»

وی ادامه داد: علامه طباطبایی در تفسیر این آیه چنین می‌نگارد: «مقصود از کلمه «هوى» هواى نفس و رأى و خواسته آن است. جمله «ما ینطق» مطلق است و در آن نطق، به طور مطلق نفى شده است. مقتضاى این اطلاق آن است که هواى نفس از مطلق سخنان پیغمبر (ص) نفى شده باشد.» (المیزان‏، ج19، ص27) حضرت علی اکبر (ع) این صفت ویژه را نیز از خاتم الانبیاء به ارث برده و صاحب نطقی مبرّا از هوای نفسانی بود.

مقام والای حضرت علی اکبر (ع) از منظر سید‌الشهدا (ع)

این کارشناس مذهبی با اشاره به توصیف سید‌الشهدا (ع) از حضرت علی اکبر (ع) گفت: این که امام حسین (ع) فرزندش حضرت علی اکبر (ع) را از سه منظر (خَلق، خُلق و منطق) به رسول خدا (ص) تشبیه کردند، حاکی از مقام والای حضرت علی اکبر (ع) است که زبان از توصیف آن لال، قلم از نگارش آن شکسته و کُمیت عقل آدمی از درک حقیقت آن لَنگ است.