از ظاهر زندگی مجازی تا واقعیت زندگی حقیقی
دانا/ تأثیرات منفی و مخرب فضای مجازی بر زندگی خانواده‌های ایرانی هر روز بیشتر می‌شود و مشخص نیست که تا چه زمانی عدم نظارت و کنترل بر این فضا ادامه خواهد داشت. دنیای مجازی که به نظر می‌آید اشتباهی بزرگ در نام‌گذاری آن صورت‌گرفته است امروز نهتنها مجازی نیست بلکه با تمام توان زندگی‌های واقعی را تحت تأثیر قرار داده و در برخی زمان آن‌ها را تا مرز متلاشی شدن پیش می‌برد.
اینستاگرام محور اصلی
استوری، پست و مطالبی که هر روز در بسیاری از صفحات بارگذاری می‌شود در بسیاری از مواقع هزاران بازدید می‌خورد، از بیدار شدن و خوردن صبحانه گرفته تا خرید و بازار و ... این‌ها بخشی از موضوعاتی است که در صفحات اینستاگرامی بلاگرها، بازیگر‌ها و سایر افرادی که به نحوی به شهرت رسیده‌اند بارگذاری می‌شود و هزاران نفر هر روز این اتفاقات را دنبال می‌کنند.
در این میان نوع زندگی که این افراد به دنبال‌کنندگان خودشان القا می‌کنند با زندگی بسیاری از افراد متفاوت بوده و در بسیاری از زمان‌ها تنها ظاهرسازی است.
این در حالی است که در برخی مواقع تصاویر و فیلم‌های واقعی از پشت پرده زندگی این افراد منتشر می‌شود و یا این که خودشان آن را بیان می‌کنند نشان می‌دهد که اوضاع آن‌طور که وانمود می‌شود نیست و این تنها دنبال‌کنندگان و جوانان هستند که گول این ظاهرسازی‌ها را می‌خورند.
از خرید لباس تا محل زایمان!
سیروس محمدی کارشناس و روان‌شناس حوزه خانواده با اشاره به این موضوع که باید مردم را به‌صورت علمی با فضای مجازی آشنا کرد، اظهار داشت: به نظر من اولین گام در ورود به فضای مجازی داشتن سواد رسانه است چرا که بدون داشتن مهارت انسان نمی‌تواند هیچ کاری را انجام دهد.
وی با اشاره به مراجعاتی که از سوی افراد مختلف به دفترش می‌شود، بیان داشت: بسیاری از افراد خصوصاً خانم‌ها علاقه دارند از لباسی خرید کنند که فلان بازیگر یا بلاگر پوشیده یا به محلی بروند که فلان شخص برای گذراندن اوقات فراغت به آنجا رفته، تمامی این موارد نشان می‌دهد که این فرد نهتنها به‌مرور اعتمادبه‌نفس خودش را از دست می‌دهد بلکه در زندگی مشترک هم دچار مشکل می‌شود.
محمدی افزود: فلان بازیگر یا بلاگری که چندین و یا شاید چند صد برابر افراد عادی جامعه درآمد دارد قطعاً برای هزینه‌های روزمره و آن‌چنانی خودش هزینه کافی دارد، اما آیا افراد عادی جامعه که اکثریت جامعه را تشکیل می‌دهند این میزان درآمد دارند؟
وی تاکید کرد: افرادی بودند که بر سر این که حتماً فلان بیمارستان باید زایمان کنند، چون فرد موردعلاقه‌اش آنجا زایمان کرده با همسر خودش دچار مشکل شده است و همین اتفاق و موضوع پیش و پا افتاد زمینه‌ساز طلاق شده است.
این روان‌شناس و کارشناس خانواده تصریح کرد: ظاهرنمایی و فریب‌کاری که در این صفحات صورت می‌گیرد نیز در نوع خود جالب و البته بی‌شمار است و نیاز دارد که افراد با داشتن آگاهی کافی این‌گونه صفحات را دنبال کنند.
برخی تولیدات رسانه‌ای، یکی از مهم‌ترین ابزار دشمن علیه خانواده‌هاست
معصومه نصیری مدرس رسانه نیز باهدف‌مند عنوان کردن برنامه‌ریزی‌ها در فضای مجازی اظهار داشت: امروز دیگر مردم سرکوب نمی‌شوند بلکه سرگرم می‌شوند، این موضوع تا جایی جلو رفته است که نیل پستمن جامعه‌شناس آمریکایی، رسانه‌های جمعی را باعث تخریب فرهنگ، اخلاق، روابط اجتماعی و کانون خانواده و به‌طورکلی انهدام بشریت دانسته است.
وی ادامه داد: این تلنگر‌ها و ابراز نگرانی از میزان تأثیر رسانه‌ها بر افکارعمومی مخاطبان همان چیزی است که زنگ خطر ضرورت صیانت از سبک زندگی ملل مختلف را به صدا درآورده و امروز شاهدیم کشور‌های گوناگون در این زمینه دغدغه دارند.
نصیری افزود: در همین رابطه تمام هجمه دشمن برای ازبین‌بردن سبک زندگی ایرانی - اسلامی را در راه‌اندازی شبکه‌های متعدد فارسی‌زبان آن‌هم در حوزه سرگرمی باید دید و این سؤال جدی است که چرا این میزان سرمایه‌گذاری برای ارائه محتوا توسط این رسانه‌ها به مخاطبان ایرانی در حال انجام است؟ آیا به این موضوع دقت کرده‌ایم که بیشتر این محتوا‌ها در حوزه‌های سرگرمی و با جذابیت بالا به مخاطب ایرانی می‌رسد؟ ما برای این منظور چه برنامه‌ریزی و برنامه‌سازی کرده‌ایم؟
وی تاکید کرد: همان گونه که دشمنان تلویحاً و تصریحاً اعلام کرده‌اند، برای نابودی ایران باید در خصوص کلمه مقدسی به نام «خانواده» هزینه کرد و برخی تولیدات رسانه‌ای، یکی از مهم‌ترین ابزار دشمن علیه خانواده‌هاست، گفت: در عصر رسانه و تولد زیست‌بوم‌های جدید در جهان، خانواده به‌عنوان نخستین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی اگر فاقد تعریف و شناخت دقیق از این دگرگونی زیستی باشد، دچار تغییرات جدی در نقش و کارکرد خود خواهد شد. همین اهمیت باعث شده است تأکیدات مقام معظم رهبری بر این باشد که مقابله با برنامه دشمن علیه خانواده بهترین کار برای حفظ انقلاب است.
فضای بی در و پیکر مجازی
در این میان عدم نظارت کافی از سوی مسئولان و والدین در این زمینه به‌خوبی احساس می‌شود و در این میان اتفاقاتی رخ می‌دهد که خود گویای وضعیت اسف‌بار فضای مجازی است.
آذرماه سال گذشته بود که لایو جنجالی پسر 14 ساله با یک بلاگر معروف به‌کلی فضای رسانه‌ای کشور را در برگرفت، اتفاقی که نشان داد که عدم نظارت، عدم آگاهی و سواد رسانه‌ای و ساماندهی فضای مجازی خلأ‌هایی است که به‌شدت احساس می‌شود.
در این میان یکی از راهکار‌های عمده مقابله با آسیب‌های فضای مجازی، ایجاد فضای امن و پاک در اینترنت است؛ این مسئله به‌خصوص برای کودکان در فضای مجازی تا حد بسیار زیادی می‌تواند از آثار مخرب اینترنت جلوگیری کند. ولی متأسفانه باید گفت در حال حاضر چنین فضایی وجود ندارد. در این باره محمد علیپور رئیس انجمن تخصصی کودک و رسانه اظهار داشت: در فضای مجازی چند نوع چالش برای دسترسی کودکان داریم. کودکان ما یک فضای امن و پاک در اینترنت ندارند. وقتی کودک و نوجوان ما وارد اینترنت می‌شود، به مطالب بزرگسالان دسترسی دارد. این در حالی است که در دیگر کشور‌ها یا وسیله دستیابی به اینترنت محدود شده یا اینترنت محدود برای کودک وجود دارد.
طرح صیانت از کاربران و امید‌های تازه
در این میان اجرای با برنامه‌ریزی و کارشناسی شده طرح صیانت از کاربران می‌تواند تا حدودی این وضعیت نابسامان مجازی را مهار کند به‌طوری‌که در حال حاضر بسیاری از کشور‌های دنیا درباره حفاظت از حریم خصوصی کاربران دارای قوانین سختگیرانه‌ای بوده و بدون مماشات با ارائه‌دهندگان خدمات پایه کاربردی برخورد می‌کنند. نظارت بر میزان دسترسی ارائه‌دهندگان خدمات به داده‌های کاربران، تعیین ضوابط و استاندارد‌های امنیتی برای حفاظت اطلاعات هویتی کاربران، تعیین ضوابط ذخیره‌سازی و پالایش داده‌های کاربران، ضوابط اشتراک‌گذاری داده‌های کاربران میان شرکت‌ها و لزوم کسب اجازه از کاربر در این زمینه، نحوه مواجهه با حساب‌های کاربری و محتوای کاربران بر اساس
پروتکل‌ها و استاندارد‌های ابلاغی، وضع جرائم سنگین برای درز اطلاعات کاربران از سکو‌های ارائه‌دهنده خدمات و بسیاری از موارد این‌چنینی در قوانین کشور‌ها موردتوجه قرار گرفته است.
اما علی‌رغم توجه ویژه کشور‌های دنیا به این حوزه، تا کنون در کشور ما هیچ قانونی در این زمینه به تصویب نرسیده است. تنها مصوبه شورای‌عالی در زمینه پیام‌رسان‌های اجتماعی نیز که در یکی از مواد به این مسئله پرداخته است، از سوی دستگاه‌های مسئول پیگیری نمی‌شود. «طرح حمایت از کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» بنا بر ضرورت‌سنجی این مسئله، در فصل تکالیف و تعهدات خدمات پایه کاربردی در احکام مختلفی حقوق پیش‌گفته را مدنظر قرار داده است.
مورد قابل‌تأمل درباره نقض حریم خصوصی کاربران اینکه یکی از تاکسی‌های اینترنتی با ورود بدون اجازه و پنهانی از طریق اپلیکیشن به تلفن همراه راننده‌های خود، راننده‌هایی که اپلیکیشن تاکسی اینترنتی دیگری را نیز نصب‌کرده بودند را از ادامه همکاری بازمی‌دارد.
در پایان باید گفت نظارت و وضع قوانین، آگاهی‌بخشی و داشتن سواد لازم سه راهکار عملیاتی است که می‌توان با تحقق آن امیدوار بود که خانواده‌های ایرانی در ضمن بهره‌مندی از فضای مجازی کم‌ترین آسیب را ببینند.
