روزیاتو/ 41 سال پیش در چنین روزی شهید دکتر مصطفی چمران، مبارز انقلابی و از فرماندهان بزرگ ایرانی به شهادت رسید؛ شخصیتی شاخص، علمی و دیندار که از جهات گوناگون می‌توان او را الگویی برجسته برای همگان، به‌ویژه جامعه اساتید و نخبگان دانست که از همین روی به پاسداشت این استاد شهید، بیش از دو دهه است که 31 خرداد به عنوان روز بسیج اساتید نامگذاری شده است.

سال‌های ابتدایی، تحصیل و ازدواج
مصطفی چمران ساوه ای در مهرماه سال 1311 در تهران متولد شد و در طول تحصیل در مدرسه همواره شاگرد ممتاز بود. او در سال 1332 در رشته مهندسی برق دانشکده فنی دانشگاه تهران پذیرفته و در سال 1336 از رشته الکترومکانیک فارغ التحصیل شد.

وضعیت تحصیلی عالی شهید چمران باعث شد که او در سال 1337 با استفاده از بورس تحصیلی دانشجویان ممتاز به آمریکا و دانشگاه تگزاس رفته و با ممتازترین درجه علمی موفق به اخذ دکترای الکترونیک و فیزیک پلاسما از دانشگاه برکلی شود.

 

شهید چمران در سال 1340 با زنی به نام تامسن ازدواج کرد که پس از آشنایی با او مسلمان شده و نامش را به پروانه تغییر داد. این دو صاحب سه فرزند شدند و ازدواجشان تا زمان حضور شهید چمران در لبنان ادامه یافت، اما شرایط جنگی آن کشور باعث شد همسر دکتر چمران به همراه فرزندانش به آمریکا بازگردد.

فعالیت های اجتماعی و سیاسی اولیه
شهید چمران که از سنین کم شرکت در جلسات تفسیر قرآن آیت الله طالقانی و فلسفه و منطق شهید مطهری را آغاز کرده بود، بعد از کودتای 28 مرداد و تشکیل نهضت مقاومت ملی، نماینده دانشکده فنی دانشگاه تهران در آن نهضت و عضو جبهه ملی شد. او در حادثه 16 آذر 1333 دانشکده فنی که در آن سه دانشجو در اعتراضاتی که نسبت به ورود نیکسون، رئیس جمهور ایالات متحده به کشور، انجام شده بود به شهادت رسیدند، جراحت مختصری برداشت.

 

فعالیت شهید چمران در آمریکا
شهید چمران با حضور در آمریکا به همراه برخی از همفکرانش ازجمله دکتر علی شریعتی نهضت آزادی ایران در خارج از کشور را پایه ریزی کرد. تاسیس انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی در کالیفرنیا نیز ازجمله فعالیت‌ های سیاسی ضدرژیم طاغوتی دکتر چمران در آمریکا بود که منجر به قطع بورسیه تحصیلی او توسط ساواک شد.

او در سال 1962 پس از فارغ التحصیلی همراه با خانواده اش به نیوجرسی رفت و در یکی از موسسات پژوهشی بزرگ آمریکا مشغول به کار شد. شهید چمران به عنوان یکی از اعضای هیات اجرایی و مسئول مالی شورای مرکزی جبهه ملی به فعالیت پرداخت. هدایت اعتراضات دانشجویی مقابل سازمان ملل در نیویورک، کاخ سفید و سفارت ایران در واشنگتن و دیگر کنسولگری‌ ها با هدف اعتراض به شرایط سیاسی و اجتماعی داخل ایران از دیگر فعالیت های شهید چمران در امریکا بود.

 

فعالیت در مصر و لبنان
شهید چمران پس از تظاهرات 15 خرداد راهی مصر شد و در زمان ریاست جمهوری جمال عبدالناصر به یادگیری دشوارترین دوره های چریکی و پارتیزانی پرداخت.

او در سال 1350 به درخواست امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان به مصر رفت، در کنار او به فعالیت های فرهنگی و چریکی پرداخت و به مدت هشت سال مدیریت مدرسه صنعتی جبل عامل را بر عهده گرفت. تاسیس پایگاه چریکی مستقل برای تعلیم مبارزان ایرانی در لبنان از دیگر اهداف چمران در لبنان بود.

 

بازگشت به وطن
با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، شهید مصطفی چمران در 30 بهمن ماه آن سال به همراه یک گروه 92 نفره لبنانی، پس از 23 سال به ایران بازگشت و به تربیت اولین گروه از پاسداران انقلاب اسلامی در سعدآباد پرداخت.

 

حضور در کردستان
شهید چمران برای مقابله با جدایی طلبان و پاکسازی گردنه قلعه حصار که به دست شورشیان افتاده بود به کردستان رفت. او در ناآرامی های مریوان شرکت کرد و گروهی از تکاوران ارتش او را در درگیری های کردستان همراهی کردند. دکتر چمران در واقعه خونین پاوه با مقاومت و رشادت هایش سرانجام این شهر را از چنگ جدایی طلبان بیرون آورد.

 

فعالیت در وزارت دفاع و مجلس
شهید چمران پس از حوادث کردستان به سمت وزارت دفاع منصوب شد و در اردبیهشت 1359 از سوی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، حضرت آیت الله خمینی، مشاور شورای عالی دفاع ملی شد. او در انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی نیز به عنوان نماینده تهران انتخاب شد.

 

حضور در خوزستان و شهادت
شهید مصطفی چمران با آغاز جنگ تحمیلی به خط مقدم جبهه رفت و در اردبیهشت ماه 1360 در عملیات آزادسازی سوسنگرد و تپه های الله اکبر حضور داشت و در یکی از این عملیات ها از ناحیه پای چپ تیر خورد و به بیمارستان منتقل شد اما خیلی سریع به مقر ستاد جنگ های نامنظم بازگشت. شهید چمران در نهایت در تاریخ 31 خرداد 1360 در دهلاویه بر اثر اصابت ترکش خمپاره دشمن از ناحیه پشت سر زخمی شد و به شهادت رسید. پیکر این شهید بزرگوار در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.