برگی از تاریخ/ پایان حکومت 508 ساله عباسیان با حمله مغول
صدا و سیما/ با قتل مسعتصم در 28محرم سال 656 قمری به دست مغولان، حکومت 508 ساله سلسله عباسی در ایران به پایان رسید.
هولاکو لشکرکشی خود را در ایران علیه دژ اسماعیلیان نزاری در الموت آغاز کرد. سپس به بغداد لشکر کشید و از المستعصم درخواست تسلیم کرد. اگرچه عباسیان آماده نبرد نبودند، خلیفه حاضر به تسلیم نشد. هولاکو متعاقباً شهر را محاصره کرد و مستعصم را به قتل رساند.
زندگینامه مستعصم عباسی آخرین خلیفه عباسیان
با درگذشت مستنصر، پسرش ابواحمد عبدالله ملقب به «المستعصم بالله» در سال 640 قمری بر تخت خلافت نشست و مدت 16 سال و 8 ماه حکومت نمود.
ابن العلقمی، وزیر دانشمند و شیعه مذهب او بوده است. دربار این آخرین خلیفه عباسی، محل کشمکش و نزاع بین امیران و پیروان مذاهب مختلف بود.
اوضاع دربار مستعصم
مستعصم عباسی به خواندن کتاب علاقه نشان می‌داد و در 642 قمری، وزارت خویش را به مؤیدالدین مشهور به ابن العلقمی که مذهب شیعه داشت، سپرد. او به هواداری از اهل تشیع برخاست و در مقابل، ابوبکر پسر مستعصم به هواخواهی از اهل سنت قد برافراشت و بر اهل تشیع ناروایی‌های زیادی رواداشت. به همین دلیل ابن العلقمی از خلیفه رنجید و زمانی که هلاکو خان مغول آهنگ بغداد را کرد، دربار خلافت گرفتار چنددستگی و ناسازگاری‌های خانمان برانداز بود.
قتل مستعصم و انقراض عباسیان
هلاکوخان مغول بعد از حمله به ایران، از همدان نمایندگانی نزد خلیفه فرستاد و نمایندگانی از بغداد به خدمت هلاکو آمدند.
هلاکو از خلیفه مستعصم درخواست کرد که بر علیه اسماعیلیان با او همداستان شود، ولی درخواست او بدون پاسخ ماند.
خلیفه از این فرصت مناسب استفاده نکرد و در مقابل، مغول‌ها به سوی بغداد سرازیر شدند.
خلیفه که در آن زمان توان گردآوری نیرو و پایداری نداشت با سپاهی کوچک که برای دفاع گسیل داشته بود، به آسانی شکست خورد و مغولان دست به چپاول شهر زدند و دیوار‌های آن را ویران نمودند. کوشک خلیفه چپاول شد و خلیفه را با شماری زیاد از خویشانش به بیرون شهر برده و همه را به قتل رساندند.
در برخی از منابع آمده است هفت روز پس از تصرف بغداد توسط نیرو‌های نظامی هلاکوخان ایلخان مغولی و قتل عام ساکنان آن، در در 28 محرم در سال 656 قمری روی داد مستعصم بالله (ابواحمد عبدالله) آخرین خلیفه عباسی کشته شد و خلافت عباسیان برای همیشه پایان یافت.
به هلاکو گفته بودند خلیفه عباسی یک مقام اسلامی است و ریختن خون مقام مذهبی منع شده و برای حکومت او بدیمن است، خیر و برکت را از میان می‌برد و بدبختی خواهد آورد.
هلاکو این اندرز را چند روز مورد بررسی قرار داد و سرانجام تصمیم گرفت مستعصم بالله را به طریق نمدمال کردن از میان بردارد که با این طریق خون او ریخته نمی‌شود که بدیمنی به بار آورد.
نمدمال کردن خلیفه عباسی
این تصمیم بیستم فوریه مصادف با 28 صفر به اجرا درآمد و خلیفه را لای یک نمد بزرگ (به اندازه فرش) قرار دادند و آنقدر بر زمین مالیدند و حلقه نمد را تنگ کردند تا درگذشت بدون اینکه خونش جاری شود.
سن او بنا به گفته حمدالله مستوفی در تاریخ گزیده، 46 سال و سه ماه بوده است. بدین ترتیب با مرگ مستعصم، سلسله عباسیان پس از حدود 500 سال سیادت مادی، مذهبی و دینی، فروپاشید و از میان رفت.
مغولان چهل شبانه روز شهر را آزاد گذاشتند و سپاهیان به قتل و غارت و آتش سوزی پرداختند و شهر از مردم خالی شد. آنان به گنج‌های مادی و ادبی و علمی که در قرن‌های گذشته در بغداد گرد آمده بود، دست یافتند.
روایت تاریخ نگار مسلمان است حمله مغولان
سید بن طاووس در اقبال می‌نویسد: این واقعه در دوشنبه 28 محرم بود و من نیز در بغداد در خانه خودم به مفیدیه بودم... و ما آن شب را که شب خوف و وحشت بود، بیتوته کردیم و خداوند ما را سالم نگاه داشت از آن هول‌ها، و پیوسته در حمایت الهى بودیم تا آنکه پادشاه زمین در ماه صفر مرا طلبید و مرا والى گردانید بر علویین و علما و زهّاد، و با من هزار نفر از جانب خود همراه کرد که ما را نگاهدارى کنند تا به حلّه برسیم....
