راه‌های ایجاد اشتیاق کتاب‌ خوانی در بچه‌ها

با همه این احوال حتی حالا که ما فرصت و زمان کتابخوانی کمتر داریم باز هم دوست داریم، بچه هایی کتابخوان  تربیت کنیم تا برای خود و جامعه مفید باشند اما خیلی از ما نمی دانیم باید چه کنیم و اولین قدم این است که خودمان کتابخوان باشیم و کتاب را بچه ها دست خودمان ببینند. بچه هایی که بیش از کتاب دست والدینشان تبلت و موبایل می بینند، چطور می توانند کتابخوان شوند؟ 

 پدر و مادرها یک سؤال مشترک از خودشان می‌پرسند؛ فرزندم چه موقع کتاب خواندن را شروع خواهد کرد، لحظه‌ جادویی وقوع چنین امری، وقتی کودکتان به واژه‌ها علاقه نشان می‌دهد و واژه‌های داخل کتاب یا دنیای بیرون را می‌خواند، ممکن است در سنین مختلفی پیش بیاید؛ حتی سن تمایل نشان دادن به کتاب ممکن است در دو فرزند یک خانواده نیز متفاوت باشد؛ برای بعضی از بچه‌ها در چهار سالگی و برخی دیگر در شش یا هفت سالگی.

در کتاب «چگونه یک فرزند کتابخوان تربیت کنیم» نوشته‌ پاملا پل و ماریا روسو آمده است که : اگر می‌خواهید کودکانی اهل کتاب تربیت کنید، باید خودتان هم اهل کتاب باشید. کتابخانه‌ها معمولاً میزبانی نویسنده‌های بومی یا مهمان را به عهده می‌گیرند. چقدر خوب است که کودکانتان با افراد واقعی در آن‌سوی کتاب‌ها آشنا شوند. اگر فرزند شما به‌صورت آنلاین فعال است و به این کار علاقه دارد، چه راهی بهتر از پیوند زندگی اینترنتی با زندگی ادبی است؟

بچه هایی که در خردسالی کتاب خواندن را به شکل تفریح می بینند، معمولا در سنین کودکی هم علاقه شان به کتاب خواندن بیشتر می شود و در نوجوانی و با پیدا کردن موضوعات مورد علاقه شان ، کتاب خواندن برایشان تبدیل به یک عادت می شود. بچه هایی که کتاب می خوانند، تصمیمات بهتری می گیرند و تفریحات سالم تری دارند.

بنابراین اگر شما هم تمایل دارید که فرزندی کتاب خوان داشته باشید، به این گزارش توجه کنید. با این روش ها می توانید فرزندی کتابخوان تربیت کنید:

1-تولد تا 3 سالگی

از ابتدای کودکی در اتاق فرزندتان کتاب قرار بدهید، یکی از قفسه های کمدش را پر از کتاب کنید. از کتاب های پارچه ای، کتاب های عکس دارد، کتاب های شعر و کتاب های حمام برای بچه ها در اتاقشان و در حمام قرار بدهید تا فرزندتان به دیدن کتاب به عنوان یکی از وسایلش توجه کند.

شاید والدین بگویند وقتی بچه توجه نمی کند و متوجه مفاهیم نمی شود، چرا باید کتاب بخریم و برایش بگذاریم تا مثلا پاره کند. این تفکر اشتباهی است همین که بچه شما شعر و کتاب خواندن شما را می بیند، حتی اگر به ظاهر توجه نکند و یا اینکه در وسایلش کتاب وجود دارد، به وجود آن به عنوان یک امر عادی عادت می کند و به مرور با آن ارتباط برقرار می کند.

برای بچه ها از کتاب ها شعر بخوانید و عکس های کتاب را به او نشان دهید. قطعا در سنین یک سال به بالا بدان توجه خوبی خواهد کرد.

2- سه تا شش سالگی

بعد از سه سالگی زمانی را برای فرزندان برای کتاب خواندن اختصاص دهید. این کتابخوانی را تبدیل به یک کار روتین کنید مثلا هر شب برایش از یکی از قصه ها بخوانید تا بخوابد. مثلا اسم این زمان کتابخوانی را هرچه دوست دارید بگذارید مثلا «ساعت قصه خوانی» یا «قصه با مامان» یا «قصه با بابا» .

در آن زمان داستان را برای کودک بخوانید و فرزندتان را هم مشارکت دهید مثلا از او بخواهید تا با عکس کتاب ها برایتان قصه بگوید و قطعا بچه ها هم مشارکت خواهند کرد.

3-سنین دبستان

بچه ها در این سن می توانند بخوانند و کتاب هایشان را هم خودشان انتخاب کنند. خرید کتاب یک فعالیت لذت بخش است. سعی کنید حداقل ماهی یک یا دو کتاب در برنامه خریدتان قرار بدهید. 

با فرزندتان به شهر کتاب یا کتاب فروشی بروید، از نمایشگاه های کتاب استقبال کنید و او را برای گشت زنی حتی اگر شده با خرید یک کتاب هم ببرید. اجازه دهید کمی مستقل  دورتر از شما ولی تحت نظارتتان کتاب های قفسه گروه سنی الف و ب را ببیند و خودش انتخاب کند. 

این روتین خرید کتاب در ماه باعث می شود بچه ها احساس خوشایند انتخاب مستقل را با خرید کتاب پیوند بزنند.

4-سنین نوجوانی

بچه ها در این سن موضوعات مختلف مورد علاقه شان را برای انتخاب کتاب شناخته اند. اگر فرزندتان نوجوان است و در کودکی کتابی نخوانده، می توانید به علایق مختلفش دقت کنید و به او کتاب هایی در حوزه موضوعات مورد علاقه اش هدیه بدهید تا اولین تجربه اش لذت بخش باشد.

اگر هم فرزندتان از کودکی با کتاب آشنا است، محیط امنی مثل شهر کتاب را در محل زندگی تان بشناسید. بودجه ای را تعیین کنید و اجازه دهید فرزندتان در آن محیط کاملا دور از شما، تصمیم بگیرد و کتاب های مورد علاقه اش را بخرد.

**کتابخوانی را با سرگرمی همراه کنید

وقتی برای فرزندتان کتاب می خوانید جای شخصیت های مختلف با صداهای مختلف حرف بزنید. از فرزندتان بخواهید ادامه قصه را خودش بسازد یا حدس بزند. گاهی اوقات ماجراهای کتاب را وارد بازی هایتان کنید.

خلاصه کتاب خواندن را با خلاقیت تبدیل به یک فرایند لذت بخش کنید.

**خودتان الگو باشید

این نکته خیلی مهم است وسعی کنید کتاب خواندن را وارد روتین زندگی تان کنید. معمولا بچه ها دوست دارند رفتارهای والدینشان را تقلید کنند . چه بهتر که این تقلید در رفتار بسیار مفیدی مثل کتاب خواندن باشد.

ایران کمترین میزان سرانه مطالعه را در بین کشورهای مختلف دارد و به جرأت می توان گفت که تأثیر کم خوانی در جای جای زندگی ما واضح و روشن است پس نخست باید از خود و فرزندانمان شروع کنیم.

قدم اول این است که شما خودتان در خانه کتاب در دست داشته باشید و اگر هم فرصتش را ندارید، این امکان را برای بچه ها با یک کتابخانه کوچک و زمانی برای کتابخوانی فراهم کنید.

**به درستی بچه‌ها را تشویق‌شان کنید

بچه ها را برای کتابخوانی تشویق کنید مثلا در ایام تابستان برایشان جایزه بگذارید که اگر این میزان کتاب را خوانده باشند، شما هم وسیله مورد نیازشان را انتهای تابستان می خرید، مثلا یک دوچرخه یا هر چیزی که آن را لازم دارند ، این می تواند مشوق خوبی برای کتابخوانی آنها باشد البته نباید اینطور باشد که بچه ها باج بگیر تربیت شوند.

در بخشی از کتاب «چگونه یک فرزند کتابخوان تربیت کنیم» می خوانیم: «وقتی در حال بلند خواندن کتاب هستید، ببینید که آیا کودک کتابخوان تازه‌کار شما می‌خواهد به صفحات کتاب نگاه بیندازد یا نه. در ابتدا می‌توانید فقط به واژه‌هایی اشاره کنید که می‌دانید فرزندتان بلد است و قبلاً خودش آن‌ها را خوانده. وقتی درنهایت متوجه شدید که فرزندتان می‌تواند یک جمل?‌ ساده را بدون هیچ مشکلی بخواند، آرام‌آرام سراغ مراحل دیگر بروید.

می‌توانید صفحات را یکی‌درمیان بخوانید. بسیاری از کتاب‌هایی که برای خوانندگان تازه‌کار هستند، ویژگی‌های جذاب مشابه یا متفاوت دارند. مثلاً کار خلاقان?‌ مو ویلمز به نام سری کتاب‌های فیل و خوک87 بسیار سرگرم‌کننده است: هر دوی شما می‌توانید «نقش» یکی از این‌دو دوست را بازی کنید. سیاست داشتن شما بسیار حائز اهمیت است؛ یعنی به‌جای اینکه بگویید «بذار ببینم این تیکه رو چی می‌گی»، بگویید «خیلی دوست دارم این بخشِ داستان رو از زبونت بشنوم» یا «الان نوبت باباییه که به حرفات گوش بده».

وقتی او با صدای بلند شروع به خواندن کتاب می‌کند، در کمال احترام به خواندنش گوش دهید، وسط حرفش نپرید و اگر هم جمله‌ یا واژه‌ای را غلط می‌خواند، صبر کنید خواندنش تمام شود تا موارد را به او گوشزد کنید. دبیران روش مونته‌سوری می‌گویند: «به او یاد بده، نه اینکه غلط جمله‌اش را بگیری.» شاید با خودتان بگویید غلط‌گرفتن‌های جزئی به جایی برنمی‌خورند، اما این کار شما عاقبتی جز کاهش اعتماد‌به‌نفس و از بین بردن انگیز?‌ کودک در پی ندارد.